değerler 101: cinsellik, kültür, coğrafya
Yeni bir çevreye girmek ya da yeni bir yere taşınmak, bu çevrenin ya da yerin değerleri kadar kendi değerlerinin de neler olduğunu gözden geçirme ihtiyacı yaratabiliyor.
Kapsamlı cinsellik eğitiminde değerler
Hepimiz cinselliğe dair farklı değerlerin içine doğarız ve farklı değerlerle tanışarak büyürüz. Ailevi, toplumsal, kültürel ve dini değerler, cinsellikle ilgili kişisel değerlerimizi oluşturabilir, dönüştürebilir ya da etkileyebilir. Bu alanlardaki değerler çoğunlukla otomatik olarak aktarılsa da, bilinçli bir şekilde bazılarını kendi değerlerimize katabilir, istemediklerimizi katmayabiliriz. Bu bazen sorgulama, tartışma, araştırma ve düşünme gerektirebilir.
Ancak insanların, kültürlerin ve toplumların değer yargıları her zaman birbiriyle aynı olmaz, aynı olmak zorunda değildir. Hayatın her alanında olduğu gibi çeşitlilikler, değerlerimizde de vardır.
Kapsamlı cinsellik eğitiminin (KCE) standartlarının belirlenmesinde de bu çeşitliliğin bilinci temeldir. Yani KCE her zaman ve her yerde geçerli olabilecek tek bir eğitim modeli sunmaz. Onun yerine bir takım kazanımlarla, farklı bağlamlara uyarlanabilecek bir temel sağlar ve insanlar bu temeli çeşitli kültürel, toplumsal ve kişisel değerler ile boyayabilir.
Bu temelde KCE:
Yaşa uygun,
Bilimsel kanıta dayalı,
Hak temelli,
Seks-pozitif,
Kapsamlı ve kapsayıcı,
Kültürel çeşitliliklere saygılı,
Güçlendirici ve dönüştürücüdür.
Değerler hakkında duyduk-duymadık
Türkiye’de kapsamlı cinsellik eğitimine erişim sınırlı. Bu boşlukta cinselliğe dair bildiklerimizi, kendi kendimize öğrendiklerimiz kadar ailemizden ve çevremizden duyduklarımız da şekillendiriyor. Bu bilgilerin bazıları doğru ve önemli. Bazılarıysa ön yargıları, mitleri ve korkuları güçlendiriyor; öyle olmayan konularda tek bir doğru ve normal olduğu düşüncesini oluşturuyor. Birçoğumuz içinde yaşadığımız toplum ve kültüre göre neyin doğru ya da yanlış kabul edildiğini, ne tür kurallar ve yasaklar olduğunu görerek büyüyoruz.
Ancak kültürel çeşitliliklere duyarlı bir KCE’nin yokluğunda, alışılan değer sisteminin dışında kalan bir değerle karşılaşıldığında, örneğin farklı bir kültür, ülke ya da toplumdaki cinsellik algısı ile tanışıldığında kafa karıştırıcı veya zorlayıcı bir deneyim oluşabiliyor. Yeni bir çevreye girmek ya da yeni bir yere taşınmak, bu çevrenin ya da yerin değerleri kadar kendi değerlerinin de neler olduğunu gözden geçirme ihtiyacı yaratabiliyor. Örneğin, yeni bir ülkeye taşınan insanlardan şunları duymuş olabilirsin ve duydukların, o zamana değin “normal” olduğu varsayılan düşünce ve davranışları gözden geçirmene yol açmış olabilir:
“Bu şehirde aşk ilişkileri ve cinsel ilişkilerde daha farklı beklentiler olduğunu görüyorum”.
“Buraya gelinceye kadar bu kimlikten bir insanla daha önce tanışmamıştım.”
“İnsanların cinsel olarak kendilerini böyle ifade edebildiklerini bilmiyordum.”
“Burada şu davranış doğru karşılanmıyor.”
Çeşitliliklere saygılı inanç ve davranışlar için
Peki cinselliğe dair algılarını gözden geçirmek isteyenler bu yolculuğa nereden başlayabilir?
Tek bir doğru ve normal yoktur.
Her toplum, kendi tarihinden, coğrafyasından ve inançlarından hareketle bir değer sistemi geliştirir. Bu sistemler belli düşünce ve davranış modelleri içerebilir. Bunlar da başka bir toplumun değerleriyle uyuşmayan ya da onlara zıt düşen değerler içerebilir. Değerler çeşitlidir ve herkes kendine uygun olan değerleri benimsemek ve uygulamakta özgürdür.
Değerler eşitlik ve kapsayıcılığı temel almalıdır.
Kişisel değerler insanlara aittir ve özgürce belirlenebilir. Ancak bu değerler, başkalarının değerlerini ve ifade alanlarını yok sayan, toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık ve nefreti yaygınlaştıran değerler olmamalıdır. “Bu benim doğrum” diyerek benimsenen veya dayatılan, eşitlik ve kapsayıcılıktan uzak düşünce ve davranışlar başka insanların değerlerini yaşamalarına engel olabilir.
Değerler zamanla esneyebilir ve değişebilir.
Bazen insanlar yeni değerlerle tanıştığında bunları kendine yakın bulabilir ve benimseyebilir. İnsanlar öğrendikleri ve gördükleri ile değişirler. Önemli olan bu değişimlerin içten gelmesi ve insana kendini iyi ve rahat hissettirmesidir.
Saygı her şeyin başı!
İnsanlar yeni bir yere uyum sağlamak için kendi değerlerinden vazgeçmek zorunda değildir. Ama bu değerlerin benimsenebilmesi, ifade edilebilmesi ve uygulanabilmesi için gerekli alanı yaratmak herkesin sorumluluğudur. Bu yüzden cinselliğin farklı kültürlerde çeşitli şekillerde ele alınabileceğini bilmek ve bu çeşitliliklere saygı duymak önemlidir.
tabukamu.com’u takip etmeyi, tabukamu e-bültene üye olmayı unutma!
 | A guest post by
|